Nei Vale Tu'ulima le Tofi

December 3, 2013

Ne'i Vale Tu'ulima le Tofi

            E ese le logomalie o tusitusiga a'o saunoaga fo'i a le Afioga i le Tamaaiga Tui Atua Tamasese Taisi Efi. I le tele o ana tusitusiga o lo'o ia fautua mai lava i le taua ma le aoga tele o le gagana Samoa i le ola tuputupu a'e o le tamaitiiti Samoa. O lea sa ia mmanatu ai e tusia lana pepa lea i tala masani e na te fa'alogoina a'o tulei ai se matua alofa i sana fanau ina ia va'ai le tofi i ne'i vale tu'ulima. O nei upu o le fa'avae lea o le olaga o le tagata Samoa (ASCC, 2008).

            O lo'o tusia e Tamasese, "O le amataga o le tulu'iga o le tofi, o le gagana" (ASCC, 2008). O lona uiga o le tofi e ao ina u'u mau ina ne’i afaina ma fa’afaigata ai ona fai le galuega o le fa’asoa. “O le fa’asoa o le mau e momoli ai le feau i mafaufau ma agaga” (ASCC, 2008).  O le aoga o le fa’asoa e fa’afaigofie ai ona momoli se feau ma e fesoasoani lea ina ia aua nei galo e se tamaitiiti a’o tuputupu a’e. O se fa’ataitaiga lata mai, sa fa’asoa mai le tina o lo’u tina talaaga o lo matou aiga i a’i matou. Sa ia fa’asoa mai fo’i le fua o a matou fanua aemaise fo’i suafa matai le matou aiga. O nei talaaga o lo’o tumau pea i le loto, ae o se tasi lea o meaalofa sa fa’asoa mai ai si o’u tina ia te a’u.

            O le molimau a le Afioga ia Tamasese, “Afai e tafea i le au le tofi o Samoa, ua leai se Samoa ua leai fo’i ni tagata Samoa” (ASCC, 2008). E le’o le taimi muamua lea ua taua ai e le Afioga ia Tamasese lea fasi fuaitau aua o lona naunautaiga lava ina ia ola le gagana Samoa ae maise fo’i le aganu’u ua amata ona mou ona o le fetuleni mai o tomai eseese i totonu o le tatou atunu’u.

            I so’u malamalamaaga i le molimau ou te matua’i lagolagoina fautuaga a le Afioga ia Tamasese ina ia aua le mapu le fa’asoa a’o se taulogologo i tupulaga lalovaoa a le atunu’u.  Peita’i e le mafai e le tamaitiiti ona malamalama ma lagona se fia fa’asoa pe’a u’u mau e matua talaaga a’o taua fo’i o suafa matai, fanua ma tala o nu’u ae le fa’asoa. Ma’imau pe ana o’o mai i nei vaitau ua iai lava le vaega o le atunu’u e iai se faleaoga o le gagana ma le aganu’u. Ua peiseai ua anoanoa’i fa’afitauli ua lepetia ai le gagana ma ua tauau ai ina a le mafai ona toe tau napa atu i le tofi. O lea e tatau ma taua ai le fa’asoa pea o le tofi ina ne’i ma’uma’u.

Alagaoa

ASCC. (2008). Fa’atautaiga Manusina. Ne’i Vale Tu’ulima le Tofi. Tusia e le Afioga Tamaaiga Tui Atua Tupua Tamasese Taisi Efi. (p. 86)

 

O le Gagana, o le Suau'u lea e Ola ai le Aganu'u

December 3, 2013

O le Gagana, o le Suau’u lea e Ola ai le Aganu’u

            O le molimau a le Afioga i le Matua ia Togiola Talalelei Tulafono, “O le gagana o se mea suamalie lea ia te ia” (ASCC, 2008). Ae  pe’ita’i ua tele ni fa’aletonu ua a’afia ai le gagana o le tele o suiga fou ua ofi mai i le tatou atunu’u. Sa ia toe pa’ia ai se manatu sa fa’alia muamua mai e le Afioga ia Tupua Tamasese o le taua tele pe ana i aia se lomifefiloi o upu ma alagaupu ma o latou uig...


Continue reading...
 

E Afua i Magalafu Fa'amanuiaga

December 3, 2013

E Afua i Magalafu Faamanuiaga

            “O le matua moepo e le o se matua moenoa, e moe i loimata ae ala i le tagi” (Pa’u, 2008). O le manatu o tagata matutua, e le mafai e se tama poo se tinā Samoa ona moe se’iloga ua atoa le fanau i le fale. E moe alaala, e moe manatunatu mo se lelei o lona lava aiga, aemaise le ola tuputupu a’e  o le fanau. O lea sa taua e le Afioga ia Pa’u i lana folasaga sa tusia se taua o le gagana aemaise foi se naunautaiga o matua i...


Continue reading...
 

Gagana Samoa ma le Agaifanua

December 3, 2013
O le Gagana Samoa ma le Agaifanua

O lo'o fa'amamafaina mai e le tofa ia Tauese Pita Fiti Sunia le taua o le gagana Samoa ma le Agaifanua ma o lona manatu e tatau ona taumafai le matagaluega o a'oa'oga ma faiaoga e fau se mataupu e aofia ai vasega uma lava i le aoaoina o le gagana Samoa. Aua ua matauina, ua to'atele aoga ua iai o latou Samoan days, ua a'o lauga, o tauloto a fanau ae le se'i fa'asa'o muamua le gagana tautala. O le taumafai a'o se augani mai a le to'oto'o ia Tauese, ua tumu i m...


Continue reading...
 

O le Gagana o le Meaalofa

December 3, 2013
O le Gagana o le Meaalofa

“O le gagana o le meaalofa taua mo le tagata soifua; ua foaiina i ai e le Atua mo ana feso’otaiga” (ASCC, 2008). Ua tatou iloa lelei lava a leai se gagana e fa’afaigata feso’otaiga. O lo’o tusia e le susuga i le fa’afeagaiga ia Oka Fauolo “O le gagana ua le gata o se meaalofa, a o le meaalofa ua foai mai e avea ma totino tumau a le tagata.” E iloa gofie le tagata Samoa e le gata i lana tu, o ana aga aemaise ai fo’i o le gagana.

E matagofie la t...


Continue reading...
 

Oceania: An overview of the involvement of women in fisheries activities in Oceania.

December 3, 2013
O se va’aiga i le Aofia o le itupa o Tama’ita’i i Gaioiga Tau Faigafaiva i le Vasatele

            E tele tiute ma faiva o tama’itai po’o fafine aua le atina’eina ma le tausiga o lona lava aiga. E iloa fo’i le to’atele o nisi o fafine e iai lo latou tomai tau faigafaiva i a’au ma o se tasi lea o la latou tausiga i totonu o lo latou aiga mo aso fai so’o. I le Pasefika lava ia, ou te mautinoa o atunu’u uma lava, e iai lava fafine e popoto e fagogota i  le a’au a’o ali...


Continue reading...
 

Our sea of islands : O le Vasa o Motu

December 3, 2013
O le Vasa o Motu

            I le folasaga a Epeli Hau’ofa olo’o tusia mai ai lona lava iloa i le vasa lea e iai le Polenisia, Melenisia aemaise ai ma le Mekoronesia.  E lua ni vaega sa fa’amamafaina lava e Hau’ofa i lana tusitusiga. Muamua o le vaevaega o tagata, o ē maualuluga ma ta’ita’i fo’i, aemaise ai tagata lautele. O le fa’aleaga ma le va’aimaulalo o le tasi i le tasi, o le natura o tagata uma. E iai i latou o lo’o taumafai lava mo se lelei o ia lava pe’itai e ...


Continue reading...
 

About Me


Lani Leota O lo'u naunautaiga ina ia taofi mau la tatou gagana ina ne'i mamulu atu. Tatou taumafai ina ia u'una'i ma fa'amalosia la tatou gagana aemaise la tatou aganu'u ina ia fa'aauau pea le a'oa'oina o a tatou mea totino ina ne'i leiloa atu i le vasa loloa.

Recent Posts