O le Gagana o le Meaalofa

“O le gagana o le meaalofa taua mo le tagata soifua; ua foaiina i ai e le Atua mo ana feso’otaiga” (ASCC, 2008). Ua tatou iloa lelei lava a leai se gagana e fa’afaigata feso’otaiga. O lo’o tusia e le susuga i le fa’afeagaiga ia Oka Fauolo “O le gagana ua le gata o se meaalofa, a o le meaalofa ua foai mai e avea ma totino tumau a le tagata.” E iloa gofie le tagata Samoa e le gata i lana tu, o ana aga aemaise ai fo’i o le gagana.

E matagofie la tatou gagana pe a tumau le tagata lava ia ma tausi pe fa’apelepele foi i lana mea totino ina ne’i mou. Ua tatou vaaia foi le tele ma le anoanoai o faafitauli ua tau amata ona a’afia ai la tatou gagana. E le gata i tupulaga o le talutalu fou ma ua va’aia lava le malosi o le tu ma aga mai fafo i totonu o le tatou atunu’u. O lo’o molimau mai se tasi o folasaga ua faaautuina o le O le tofi ma le Meaalofa o le Gagana: O lo’o feagai la tatou atunu’u ma ni fa’afitauli fita. Ua tauau ina lofia le gagana Samoa e le gagana Peretania talu ai tifaga, Televise, leition ma tusitusiga. I Samoa o le tofi o le gagana pe’itai ua tau amata ona faoa le tofi e ala I le lofia o le gagana Samoa i le gagana Peretania. O lo’o manino ma malamalama le fa’ataotoina e le susuga ia Oka Fauolo i totonu o lana folasaga le tele o suiga le maalofia e le gata i le gagana aemaise ai le faaaogaaga o nisi o upu, e pei o le faaigoaina o nisi o faiva a le atunu’u.

“O le gagana o le ola, e le gata ina tumau pea lona faaogaina e i latou e ona le gagana, ae fa’apea foi ona nofo sauna lea lava gagana e talia suiga fou e tula’i mai i lea taimi ma lea taimi ma e avea foi lea ma mea e fa’apea ai tagata, o se gagana tamaoaiga lea gagana (ASCC, 2008). Ioe, e taua tele le malamalama o le tamaititi Samoa i lana lava gagana, aua ina ne’i ia mele lea meaalofa taua ona sau lea o aso alu aso ae toe mau manatu i le fia iloa o le gagana. Sa molimau Tupua Tamasese i lana molimau mo le 51 tausaga o le tutoatasi o le malo o Samoa, “e o’o atu i le tau faai’ui’u o le senetusi lenei, ua au i le 3000 gagana a le lalolagi o lea mou. Afai e mou le gagana Samoa, ua maumau le sailiga malo a tuaa ma matua aua o le a avea I tatou o ni tagata ua nonofo aunuua i totonu o lo tatou lava atunuu. A mou le gagana, ua mou fo’i le feau e mafua ai ona tatou aofaga potopoto e o’o mai i nei ona po” (Tamasese, 2013). Talosia ia ae o’o atu i le lumana’i o lo’o ola ma fia malamalama pea tupulaga o le talutalu fou i le tatou gagana. Aua o le tumau pea lava o le gagana ma lona matagofie, e vaavaalua ma le tatou aganuu, pe afai tatou te faamautietie ma faatualuga ae aua le avea ma kolone a nisi gagana (ASCC, 2008).

Alagaoa

ASCC. (2008). Fa’atautaiga Manusina. Gagana Samoa: Ia Ola ma Oa le Gagana. Tusia e  le Susuga faafeagaiga Oka Fauolo (p.7)

Tamasese, T. (June 1, 2013). Savali. In O le Tofi ma le Meaalofa o le Gagana. Retrieved October 15, 2013, from http://www.savalinews.com/2013/06/10/lauga-o-le-tofi-ma-le-meaalofa-o-le-gagana/.