O le Gagana Samoa ma le Agaifanua

O lo'o fa'amamafaina mai e le tofa ia Tauese Pita Fiti Sunia le taua o le gagana Samoa ma le Agaifanua ma o lona manatu e tatau ona taumafai le matagaluega o a'oa'oga ma faiaoga e fau se mataupu e aofia ai vasega uma lava i le aoaoina o le gagana Samoa. Aua ua matauina, ua to'atele aoga ua iai o latou Samoan days, ua a'o lauga, o tauloto a fanau ae le se'i fa'asa'o muamua le gagana tautala. O le taumafai a'o se augani mai a le to'oto'o ia Tauese, ua tumu i manatu taua e uunaina ai i tatou ina ina o tatou galulue e laveai le againa o le gagana.

            E faapefea la ona fau se laveai i totonu o a tatou aoga? E molimau Tauese e tatau i faiaoga ona  fau ni polokalama mai lava i vasega laiti seia o'o i aoga maualuluga e a'oa'o ma koleni ai le mafaufau o le tamaititi ina ia tele lona malamalama i gagana Samoa lava ia. O lo'o taumafai le susuga ia Vaitinasa Salu Hunkin Finau e fau se polokalama ua faaigoaina o le Dual Language ina ia aoina mai ai le gagana Samoa mai lava i vasega laiti po'o le Early Childhood Education seia o'o atu i le vasega lima. E talitonu Salu e tatau lava ona fa'amasani le tamaititi mai lava i lona laititi i lana lava gagana o na a'oina lea o le gagana peretania mulimuli ane. Sa maea tapena lelei lava e tua'a tusi aemaise fo'i le faatulagaina o mata'itusi e amata ai ona ao le faitau a le tamaititi.

            I le folasaga a le to'oto'o ia Tauese o lo'o manino ma malamalama le vaevaeina o ona vaega ma auala foi e ao ona faaogaina e fofo ai fa'afitauli uma o lo'o feagai ai ma ia vaega o le aganu'u ma le agaifanua a Samoa. E pei ona molimau le to’oto’o, ua afaina la tatou gagana.O’u te talitonu e moni ma fa’amaoni tele lenei mau aua o le to’atele o tama fanau a lo tatou atunuu ua le mafia ona tautala i le gagana. O nisi ua nao na malamalama ae ua le mafai ona tautala ai.

            I lenei vaitau ua mana’o le faatonu o le matagaluega tau a’oa’oga e toe faaolaola le gagana, o lona a’oaoina ma lona faaogaga i totonu o so’o se faleaoga. Peita’i ua o’o le fa’afitauli o le gagana i se tulaga e mana’omia ai tele le togafitia. O lea o le aoga lea o le fa’amalosia o faiaoga e tatau ona malamalama lelei i gagana e lua ina ia fa’afaigofie ona fa’afoe lana galuega o le a’oa’oina o fanau, aemaise ia i loa lelei e le tamaititi le aoga o le gagana Samoa i lona lava olaga. “A tatou fa’apalapala ma faatuutuu, e iu ina ui le ma’i ma le toe maua sona fofo. A e a tatou faamalolosi ma tatou tali atu i lenei lui ma tatou finafinau mo le manuia o a tatou fanau i le lumanai, out e lagona ua tatou totogi se aitalafu mo a tatou fanau ma le atunuu” (ASCC, 2008). O lo’o i faiaoga le galuega lea o le aoaoina o le gagana ae e mautu ma lelei lenei taumafaiga pe’a auai faatasi uma ma matua e lagolago fanau ina ia iloa ona tautala i lana gagana aemaise ai le fa’atinoina o lana aganu’u ma lana agaifanua.

Alagaoa

ASCC. (2008). Fa’atautaiga Manusina. Gagana Samoa ma le Agaifanua, Tusia Tofa i le To’oto’o Tauese Pita Fiti Sunia. (p. 49)