I la'u sailiiliga mai lena vaiaso ua mavae, sa ou a'oa'oina ai le eseesega o talitonuga sa talitonu ai o tatou tagata i le afuaga o le gagana Samoa. I la ona po sa talitonu tagata o le gagana Samoa sa toina mai lea ile lagi ia Tagaloalagi. Talitonu le au Liguisi o le gagana sa ui mai i Ausetalenisia, ae o le isi talitonuga o le Tusi Paia, ua talitonu o le gagana a si o tatou atunu'u na mafua mai i le taimi lea sa tu'ueseeseina ai gagana i le Olo o Papelu, ae o le talitonuga mulimuli o le Lapita, e pei o nisi o fa'amatalaga sa ou faalogo ai i nisi o matua o faiva i le motu i sisifo a'o o'u ola tuputupu ae i totonu o a'oa'oga i le afuaga o le gagana Samoa, i le taimi lea sa mauaina ai nisi o vaega o faguele po'o le mamanu lea sa maua i Mulifanua, sa iloa ai o le gagana a Samoa o le gagana matua lea i totonu o le lalolagi ae e le'i i'u a'u suesuega pe moni ma fa'amaoni ia fa'amatalaga.
Ua avea lenei vasega ma auala ua ou malamalama ai i nisi o talaaga a le tatou atunu'u i aso anamua. E pei la o le liliuina o le Tusi Paia i le tatou gagana. Ua ou iloa ai foi le matagofie o lenei meaalofa sa tu'uina e Misionare mo le tatou atunu'u o le Pi Faitau. E ese le matagofie o auala sa fa'aogaina e tama ma tina matutua i la ona aso e ala lea i le fa'amaumauina o ni upu taua e fa'aigoa ai fanau po'o ni nu'u ao ni fanua foi, ina ia manatua ai mea sa tutupu i la ona aso.
Ae o se tali i le fesili sa tu'uina mai i le tatou fa'afaletui i le tasi aso pe aisea lava sa faigofie ai ona talia e tagata Samoa le talitonuga o le talalelei ae galo ai talitonuga o aso anamua?
 

*Sa ou fesiligia le Susuga i le faifeau o le matou ekalesia ae o lana tali mai
"Aua o tagata e talitonu i atua mamate e pei o laau, i'a o tagata, o le ala faigofie lea ona ua talitonu latou o le Atua le na te fa'asino mai le ala tonu. Fai mai sa aumai lava e le tasi misionare le i'a o le anae le sa fai se tasi o a latou atua fai ai lana meaai peitai ane e leai se mea na tupu ia te ia(misionare). Ai o le ala foi lea sa faigofie ai.

*Sa ou fesiligia foi le afioga ia Peseta Tialuga Seloti ae o lana tali mai o Samoa o se atunu'u e tapua'i i atua (Spirits), o le taunu'uga lea o le valoaga a Nafanua ia Malietoa (Tali i lagi se ao o lou malo) a lea sa taunu'u lava i Mataniu feagai ma le Ata i Sapapali'i i Savai'i. Fai mai o le tasi mea sa faigofie ai aua sa ui mai misionare i tupu aua peiseai o ia ona aso e fa'alogo tagata uma i le tupu po'o le ao foi o le malo. A lea sa talia lelei e Malietoa misionare. Fai mai le molimau a Peseta o le galue lea o le agaga o le Atua i loto o tagata Samoa ina i faigofie ai ona talia le talalelei ma avea ai le Atua silisili ese ma o tatou Atua.

O sa'u lea sailiiliga e ala i le fesili sa tu'uina mai.

Ia manuia tele galuega o lo'o feagai ai foi ma oe le matua o faiva.

Fa'afetai

Salani Julia Leota